เนื่องจากว่าขณะที่เราทานยาปฏิชีวนะเพื่อรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียนั้น เชื้อแบคทีเรียดีซึ่งปกติพบอยู่ในสำไส้ใหญ่ถูกทำลายโดยยาปฏิชีวนะไปด้วย ทำให้ปริมาณเชื้อแบคทีเรียดีลดลง ลำไส้จึงไม่สามารถดูดซึมคาร์โบไฮเดรตจึงเกิดการท้องเสียแบบ Osmotic หรือไม่สามารถย่อยสลายน้ำดีได้ ทำให้กระตุ้นการหลั่งสารน้ำในลำไส้มากขึ้นและทำให้ท้องเสียนั่นเอง หรือเกิดการติดเชื้อแบคทีเรียอื่นซ้ำซ้อนที่เป็นสาเหตุของอาการท้องเสียและลำไส้อักเสบ เชื้อที่มักเป็นสาเหตุ ได้แก่ Clostridium difficile ซึ่งจำเป็นต้องรับยาปฏิชีวนะเพื่อรักษา

นอกจากกลไกนี้แล้ว ยาปฏิชีวนะบางตัวมีผลเพิ่มการบีบตัวของลำไส้โดยตรงได้ด้วย จึงทำให้ท้องเสียตามมา เช่น ยา Erythromycin, Clavulanate

อาการ

อาการไม่รุนแรง จะมีอาการท้องเสียหรือถ่ายเป็นน้ำอย่างน้อย 3 ครั้งภายใน 24 ชั่วโมง

อาการรุนแรง จะมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ได้แก่ มีไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ มีเลือดปนในอุจจาระ ปวดท้อง

โดยเกิดได้ตั้งแต่ช่วงต้นของการได้รับยาจนถึงภายหลังจากหยุดยาไปแล้ว 2 เดือน

ปัจจัยเสี่ยง

ขึ้นอยู่กับชนิดของยาปฏิชีวนะที่ได้รับ โดยเฉพาะที่ออกฤทธิ์กว้าง

มีอายุมากกว่า 65 ปี

ผู้ป่วยที่มีประวัตินอนโรงพยาบาลในหอผู้ป่วยวิกฤติ หรือนอนรักษาตัวในโรงพยาบาลนานมากกว่า 4 สัปดาห์

ผู้ป่วยโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง

ผู้ได้รับยากดภูมิคุ้มกันหรือยาเคมีบำบัด

ผู้ที่ใส่สายยางให้อาหารทางจมูกหรือได้รับการทำหัตถการของระบบทางเดินอาหาร

ผู้ที่มีประวัติเคยติดเชื้อ Clostridium difficile

ผู้ที่มีประวัติใช้ยาลดกรด ได้แก่ ยากลุ่ม PPI เช่น Omeprazole, H2RA เช่น Famotidine

ยาปฏิชีวนะใดบ้างที่พบว่ามีอุบัติการณ์บ่อย

ได้แก่ Amoxycillin, Amoxycillin/Clavulanate, Ampicillin, กลุ่ม Cephalosporin ที่พบบ่อยได้แก่ Cefixime นอกจากนี้ยาอื่นที่พบรองลงมา ได้แก่ Clindamycin, กลุ่ม Fluoroquinolones, กลุ่ม Macrolides, Tetracycline

การรักษา

จิบเกลือแร่เบื้องต้นเพื่อชดเชยการสูญเสียน้ำและเกลือแร่จากอาการท้องเสีย และปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อประเมินการรักษาที่เหมาะสมต่อไป ไม่ควรหยุดทานยาเอง

ส่วนใหญ่มักดีขึ้นและหายได้เองหลังหยุดการใช้ยาปฏิชีวนะ

หากพบว่ามีอาการรุนแรงแนะนำรีบพบแพทย์